Czy zadajemy sobie czasem pytanie: Jak wyglądają ochody świąt Bożego Narodzenia w krajach misyjnych? Poniżej przybliża ten wątek jeden z byłych misjonarzy w RPA...
Jeżeli Boże Narodzenie kojarzy się nam z wieczerzą wigilijną, choinką, śpiewem kolęd, śniegiem i niebem usłanym gwiazdami, to tych elementów w przeżywaniu Narodzenia Pańskiego w Republice Południowej Afryki (RPA) z pewnością będzie brakować. Wieczerza wigilijna jest obca zarówno ludom afrykańskim, jak i społecznościom Zachodnim, które zamieszkują ten kraj.
Wprawdzie kolędy słyszy się w dużych supermarketach już w okresie Adwentu, w radio i telewizji, jak to ma miejsce w Polsce, ale zabieg ten ma charakter czysto komercyjny i niewiele ma wspólnego z przeżyciem religijnym. Kolędy natomiast śpiewane są w kościołach w czasie liturgii bożonarodzeniowej, znacznie rzadziej słyszy się je na ulicach lub domach przy spożywaniu kolacji.
Choinka (drzewo sosnowe), która jest nieodzownym ornamentem Świąt Bożego Narodzenia w Polsce, w RPA należy do rzadkości; przeważają eukaliptusy, agawy i palmy. Śniegu nie ma, ponieważ jest środek lata. W grudniu jest wyjatkowo gorąco, czasami parno, a po południu mogą wystąpić burze. Wszystkie te czynniki odgrywają również ważną rolę w sposobie przeżywania nie tylko Bożego Narodzenia, ale wszystkich ważniejszych świąt chrześcijańskich.
Boże Narodzenie przypada w lecie, gdy jest czas wakacyjny i urlopowy, stąd też duża grupa chrześcijan, należących do poszczególnych wyznań, przebywa w tym czasie w ośrodkach wypoczynkowych w całym kraju.
Pomimo tego, że Boże Narodzenie jest świętem chrześcijańskim i dniem wolnym od pracy, każda ze wspólnot (dominują tutaj kościoły protestanckie) przeżywa je na swój sposób, to znaczy w obrębie własnej tradycji religijnej. Z pewnością większość chrześcijan spotyka się na liturgii bożonarodzeniowej w swoich świątyniach; z pewnością śpiewają kolędy i rozmyślają nad wydarzeniem Wcielenia Słowa Bożego, a później przedłużają tę refleksję w czasie spotkań rodzinnych.
Sam dzień Bożego Narodzenia w naszym kościele jest przeżywany tak jak i w całym Kościele rzymskokatolickim. W każdej wspólnocie parafialnej lub misyjnej jest sprawowana pasterka i eucharystia. Pasterka jest przeżywana w niektórych świątyniach o północy. Często jest też antycypowana w godzinach wcześniejszych ze względu na wzrastającą przestępczość, szczególnie w środowiskach miejskich.
Przygotowanie świątyni, w tym także tradycyjnego żłóbka z charakterystycznymi afrykańskimi elementami kulturowymi jak palmy, afrykański okrągły domek zamiast szopki, lub czarne postaci Świętej Rodziny i pasterzy. Wśród Afrykańczyków, w liturgii bożonarodzeniowej przeważa zatem kolorystyka afrykańska z bogatym śpiewem i tańcem oraz dynamiczną akcją liturgiczną.
Kościół rzymskokatolicki w RPA dość dobrze zinkulturyzował się, czyli przejął elementy bliskie społecznościom i kulturom tego kraju i ubogacił chrześcijańską wiarę, która jak wiemy charakteryzuje się zdolnością adaptacji w rożnych warunkach społecznych, politycznych i religijnych.
Ks. Zbigniew Chwaja scj
Sekretarz misji zagranicznych SCJ